Khi tìm hiểu về Đông trùng hạ thảo, có không ít người băn khoăn rằng đây là động vật (con) hay thực vật (cây)? Vậy Đông trùng hạ thảo là gì? Nguồn gốc từ đâu? Cách sử dụng và giá thành của chúng như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn có được lời giải đáp xác đáng nhất.
Đông trùng hạ thảo là gì?
Đông trùng hạ thảo hay tên tiếng Anh là Cordyceps là một loại dược liệu quý có bản chất là dạng ký sinh của loài nấm Ophiocordyceps sinensis thuộc nhóm nấm Ascomycetes trên cơ thể ấu trùng của một vài loài bướm thuộc chi Thitarodes.
Vòng đời của Đông trùng hạ thảo
Đông trùng hạ thảo được biết đến xuất phát từ quá trình quan sát thực tế. Khi vào mùa đông, bào tử nấm thuộc chi Cordyceps lây nhiễm và ký sinh trên ấu trùng của sâu bướm (lúc này nó ở dạng côn trùng "Đông Trùng").
Nấm sinh trưởng bằng cách hút các chất dinh dưỡng trong ấu trùng và làm chết vật chủ. Sau đó đợi mùa hạ mọc ra quả thể nấm trên xác vật chủ ở hình dạng nấm 'Hạ Thảo”
Đặc điểm hình thái của Đông Trùng Hạ Thảo
1. Phân loại theo xuất xứ
- Đông trùng hạ thảo tự nhiên: Đông trùng hạ thảo Tây Tạng (tự nhiên) là loại dược liệu quý và hiếm, có giá trị dinh dưỡng và sinh học cao. Thông thường loại dược thảo này có giá thành rất đắt vì nguồn hàng khan hiếm, chỉ xuất hiện 1 lần trong năm (mùa hè), và quá trình thu hoạch khó khăn.
- Đông trùng nhân tạo Cordyceps militaris được nuôi cấy mô phỏng lại chính xác những gì nấm trải qua trong vòng đời tự nhiên từ: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm. Giá thể để nuôi Đông trùng hạ thảo nhân tạo thường rẻ và dễ dàng cung cấp với số lượng lớn như: gạo lứt, giá đỗ, nước dừa, nhộng tằm. Do đó, giá thành của nấm Đông trùng hạ thảo nhân tạo rẻ hơn đáng kể so với tự nhiên.
2. Phân loại theo trạng thái
- Đông trùng hạ thảo tươi nguyên con: Nấm Đông trùng tươi được khai thác từ 1 tháng trở lại và được bảo quản ở nhiệt độ -50 độ C. Điều này giúp các hoạt chất quan trọng trong Đông trùng không bị mất đi.
- Đông trùng hạ thảo khô: Nấm Đông trùng hạ thảo khô có nguồn gốc từ dạng tươi, sau đó được sấy bằng các phương pháp như: sấy nhiệt, sấy lạnh và sấy thăng hoa.
3. Phân loại theo chế phẩm
- Dạng nước: Nước Đông trùng hạ thảo có thành phần chính là chiết xuất dược chất từ nấm Đông trùng hạ thảo. Sản phẩm sau đó được đóng thành từng lọ hoặc gói nhỏ dạng nước. Ưu điểm của sản phẩm là dễ sử dụng, hấp thu nhanh và phù hợp với nhiều đối tượng.
- Dạng viên nang: Đông trùng hạ thảo dạng viên có thành phần chiết xuất từ các hoạt chất quan trọng hoặc bột ĐTHT. Sau đó, nhà sản xuất dược phẩm có thể phối trộn với nhiều nguyên liệu khác nhau để tạo ra các loại sản phẩm dược phẩm từ ĐTHT.
- Dạng bột: Là sản phẩm từ ĐTHT khô đem đi xay mịn thành bột. Bột Đông trùng hạ thảo có thể được dùng để pha trà, chế biến món ăn, hay làm thành phần của các loại thuốc.
Dạng túi lọc: Đây là dạng thường thấy từ các sản phẩm trà Đông trùng hạ thảo dạng túi lọc. Dạng túi lọc với thành phần chính là ĐTHT và sự kết hợp của các thành phần khác như trà đắng, cam thảo, tâm sen…
Thành phần dược chất có trong Đông trùng hạ thảo
Các hợp chất có trong Đông trùng hạ thảo được nghiên cứu trong y học hiện đại cho thấy thành phần của Trùng thảo chứa rất nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe con người như:
- 17 loại acid amin khác nhau với tác dụng giúp chuyển hóa và tổng hợp các protein trong cơ thể.
- Các loại vitamin B12, E, K, A, C….
- Các nguyên tố đường đa và vi lượng Mn, Al, K, Na, Mg… tham gia vào hoạt động hoạt hóa, trao đổi chất và coenzym xúc tác.
- Hàm lượng lipid cao giúp tăng cường năng lượng cho các hoạt động của cơ thể.
Tuy nhiên, khi nhắc tới ĐTHT thì phải kể đến 3 thành phần dược chất quan trọng tạo nên giá trị và thương hiệu cho loại dược thảo này bao gồm:
- Cordycepin: Giúp kháng viêm, kháng virus, tăng cường hệ thống miễn dịch, giảm và ngăn ngừa sự phát triển và phân hạch của tế bào ung thư
- Adenosine: Cải thiện tuần hoàn máu, điều hòa nhịp tim, tăng khả năng vận chuyển oxy trong máu và cải thiện hoạt động của cơ bắp
- Polysaccharides: Giúp phục hồi các tế bào bị tổn thương, tăng cường khả năng chủ động của cơ chế miễn dịch. Tốt cho việc phục hồi thận hư, bất lực, mộng tinh, đau lưng mỏi gối.
Tác dụng của Nấm Đông Trùng Hạ Thảo
Dưới đây là chi tiết 10 tác dụng của Trùng thảo với sức khỏe con người.
1. Ức chế sự phát triển của khối u
Thí nghiệm trong ống nghiệm chứng minh rằng ĐTHT có khả năng ức chế sự phát triển của nhiều loại tế bào ung thư ở người, bao gồm ung thư phổi, đại tràng, gan và ung thư da.
Ở các thí nghiệm trên chuột cũng cho thấy Đông trùng hạ thảo có tác dụng chống khối u đối với ung thư hạch, u ác tính và ung thư phổi.
Công dụng làm chậm sự phát triển các khối u của ĐTHT là yếu tố quan trọng giúp hỗ trợ điều trị bệnh liên quan đến phương pháp hóa trị, xạ trị và tăng tốc độ hồi phục hậu phẫu thuật.
2. Điều tiết hệ miễn dịch, tăng kháng viêm và làm giảm viêm nhiễm
Một số nghiên cứu đã minh chứng rằng, khi các tế bào của người tiếp xúc với ĐTHT thì các protein làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể sẽ bị ức chế.
Nghiên cứu trên nam giới trưởng thành khỏe mạnh được bổ sung 1,5g ĐTHT(dạng viên nang)/ngày cho thấy hoạt động kích thích miễn dịch được tăng cường do sự gia tăng mức IL-2, IL-12, NK, TNF-α và IFN-γ.
Với những tác dụng tiềm năng này, các nhà nghiên cứu tin rằng ĐTHT có thể dùng như một loại thuốc hoặc chất bổ sung để chống viêm hiệu quả.
3. Điều hòa đường huyết
Trùng thảo có thể giữ cho hàm lượng đường trong máu ở mức cân bằng và khỏe mạnh bằng cách bắt chước hoạt động của insulin.
Trong một số nghiên cứu trên chuột mắc bệnh tiểu đường, ĐTHT đã được chứng minh là làm giảm lượng đường trong máu.
Ngoài ra, các nghiên cứu chỉ ra rằng người nghiện rượu cho xu hướng bị bệnh đái tháo đường cao hơn so với người bình thường.
Đông trùng hạ thảo cũng đem lại hiệu quả đối với người nghiện rượu. Trùng thảo có thể làm giảm cơn thèm rượu và mất ham muốn với rượu trong vòng 46h kể từ khi áp dụng chế độ ăn kết hợp ĐTHT.
4. Cải thiện chức năng sinh lý nam – nữ
Đông trùng hạ thảo từ lâu đã được y học cổ truyền Trung Quốc sử dụng để điều trị rối loạn chức năng tình dục cho cả nam giới và nữ giới như rối lượng cương dương, liệt dương.
Dữ liệu tiền lâm sàng về tác dụng của Đông trùng trên chuột cho thấy tác dụng giống như hormone sinh dục steroid.
Các thử nghiệm lâm sàng trên người cũng chứng minh được hiệu quả tương tự của Đông trùng hạ thảo trong việc chống giảm ham muốn tình dục.
5. Bảo vệ và tăng cường chức năng thận
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng phần lớn tiềm năng tăng cường chức năng thận của ĐTHT bắt nguồn từ khả năng tăng nồng độ 17-hydroxy-corticosteroid và 17-ketosteroid trong cơ thể.
Tác dụng bảo vệ thận chủ yếu được thể hiện ở 3 khía cạnh:
Bảo vệ chống lại suy mãn tính
Tác dụng trị liệu đối với tổn thương thận
Đảo ngược ảnh hưởng của bệnh viêm cầu thận trên mô hình động vật.
Ngoài ra, ở những người mắc bệnh thận thường có huyết áp và protein trong nước tiểu cao. Điều thú vị là cả hai chỉ số này đều giảm khi kết hợp điều trị với Đông trùng.
6. Đông trùng hạ thảo bổ phổi
Trong Y học cổ truyền coi ĐTHT như một loài dược liệu giúp bảo vệ sức khỏe đường hô hấp. Một trong nhữ tác dụng nổi bật của ĐTHT với phổi đến từ khả năng làm tăng hiệu quả sử dụng oxy.
Chiết xuất của Trùng thảo đã được chứng minh là có tác dụng ức chế các cơn co thắt khí quản. Điều này đặc biệt quan trọng đối với bệnh nhân hen suyễn ở khía cạnh cho phép tăng luồng khí đến phổi.
Việc sử dụng Trùng thảo kết hợp với các phương pháp điều trị làm tăng hiệu quả đối với bệnh nhân viêm phế quản, hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), hậu Covid-19.
7. Tác dụng đối với hệ thống tuần hoàn tim và não
Đối với hệ thống tuần hoàn tim và não, Đông trùng hạ thảo có tác dụng: Ổn định nhịp tim; Điều chỉnh chứng loạn nhịp tim; Giãn những mạch máu; Tăng lưu lượng tuần hoàn não và tim thông qua cơ chế hưng phấn thực thể mở cơ trơn thành mạch.
Thêm vào đó, ĐTHT còn có khả năng điều hòa lipid máu, làm giảm cholesterol, lipoprotein, phòng ngừa xơ vữa động mạch.
Những tác dụng xuất phát từ thành phần của ĐTHT chứa nhiều hoạt chất tốt với tim mạch và não như: adenosine, deoxyadenosine, các nucleotide và nucleoside loại adenosine liên quan.
8. Có khả năng chống lão hóa
Các chất chống oxy hóa có trong Đông trùng hạ thảo là các phân tử có khả năng chống lại tổn thương tế bào giúp tăng khả năng chống lão hóa và tuổi thọ. Điều này có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với người già.
Các nhà nghiên cứu đã thí nghiệm trên chuột già đã phát hiện ra rằng Trùng thảo làm tăng chất chống oxy hóa, giúp cải thiện trí nhớ và tình dục. Một thí nghiệm khác cũng cho thấy, so với những con chuột được cho uống giả dược thì những con chuột được uống ĐTHT đã sống lâu hơn vài tháng.
9. Cải thiện thể lực, nâng cao thể chất
Một số nghiên cứu đã cho thấy được sự tác động của hỗn hợp chứa Đông trùng hạ thảo đối với hiệu suất tập thể dục ở những người trẻ tuổi.
Sau ba tuần, tốc độ tiêu thụ oxy tối đa (VO2max) của những người tham gia đã tăng 11% so với việc dùng giả dược.
Giải thích thêm:
VO2 max là một chỉ số hiệu suất thể thao và sẽ tăng lên khi mức thể chất của bạn cải thiện. Ngược lại khi mức thể chất của bạn được cải thiện, nó cũng sẽ tăng lên.
10. Đông trùng hạ thảo bảo vệ gan
Các thành phần hoạt tính sinh học của Đông trùng hạ thảo giúp bảo vệ gan chủ yếu là các polysaccharides trong ĐTHT.
Mặc dù hàm lượng và hiệu quả của polysaccharides khác nhau theo từng loài ĐTHT. Tuy nhiên chúng có thể cải thiện chức năng miễn dịch của các tế bào, loại bỏ các thành phần có hại và do đó làm giảm tổn thương cho tế bào gan.
Tác dụng bảo vệ gan của Trùng thảo bao gồm:
- Tác dụng bảo vệ đối với tổn thương gan do miễn dịch
- Tác dụng trên bệnh nhân xơ gan sau viêm gan
- Tác dụng với bệnh nhân viêm gan B mãn tính
Viết bình luận