Vị umami là gì? Umami có trong những thực phẩm nào?

Khi nhắc đến các vị cơ bản trong ẩm thực, hầu hết mọi người sẽ nghĩ đến ngọt, chua, mặn và đắng. Tuy nhiên, còn một vị khác đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên sự thơm ngon đậm đà cho món ăn đó chính là vị umami. Vậy vị umami là gì, hay umami là vị gì?

Trong bài viết này, FUJAFOODS sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vị umami, từ khái niệm, đặc điểm cho đến những ứng dụng thực tế nấu ăn hàng ngày.

Vị umami là gì?

Vị umami là một trong năm vị cơ bản bên cạnh ngọt, chua, mặn và đắng. Đây là vị đậm đà tự nhiên, thường xuất hiện trong các món ăn khiến người thưởng thức cảm thấy “tròn vị” và dễ chịu. Umami có khả năng làm nổi bật hương vị tổng thể, giúp các thành phần trong món ăn hòa quyện và trở nên hấp dẫn hơn. 

Vị umami được đưa vào năm 1908 bởi Giáo sư Kikunae Ikeda – nhà khoa học người Nhật. Trong quá trình nghiên cứu tảo bẹ dùng để nấu nước dùng, ông phát hiện ra một vị khác biệt không thuộc bất kỳ nhóm vị truyền thống nào. Phân tích hóa học sau đó cho thấy glutamate, một axit amin có tự nhiên trong thực phẩm, chính là chất tạo ra vị này. Ông đặt tên cho vị mới là “umami”, ghép từ tiếng Nhật “umai” (ngon) và “mi” (vị).

Đặc điểm riêng biệt của vị Umami

Vị Umami sở hữu 3 đặc điểm riêng biệt: Lan tỏa khắp bề mặt lưỡi, lưu lại lâu hơn các vị cơ bản khác, kích thích vị giác và tăng tiết nước bọt. 

Lan tỏa khắp bề mặt lưỡi

Vị umami không tập trung ở một điểm như vị ngọt hay mặn mà lan tỏa đều khắp bề mặt lưỡi, vòm miệng và cả cổ họng. Cảm giác đậm đà nhưng nhẹ nhàng này giúp món ăn trở nên hài hòa hơn, đặc biệt khi kết hợp với mùi thơm tự nhiên của thực phẩm.

Lưu lại lâu sau khi ăn

Vị umami không biến mất ngay sau khi nuốt, mà để lại dư vị đậm đà trong miệng vài giây đến cả phút. Nhờ vậy, món ăn đậm đà hơn và khiến người ăn muốn thưởng thức thêm.

Kích thích tiết nước bọt

Một dấu hiệu dễ nhận thấy khi ăn món có nhiều umami là miệng sẽ tiết nước bọt nhiều hơn bình thường. Cảm giác này giúp món ăn trở nên dễ nuốt, ngon miệng hơn và đặc biệt hữu ích cho người nhạt miệng hoặc vị giác yếu. 

Vị Umami có trong các loại thực phẩm nào?

Vị umami là hợp chất tự nhiên có trong nhiều loại thực phẩm quen thuộc. Tùy vào nguyên liệu và cách chế biến, umami thường xuất hiện trong thực phẩm tươi, thực phẩm lên men và các loại gia vị từ rau củ.

Thực phẩm tự nhiên

Nhiều nguyên liệu trong tự nhiên chứa glutamate, hợp chất tạo nên vị umami. Một số thực phẩm nổi bật gồm:

• Cà chua chín, nấm (đặc biệt là nấm hương, nấm đông cô)
• Rong biển (kombu), bắp cải, bông cải xanh
• Khoai tây, đậu Hà Lan, bắp ngọt
• Cá hồi, cá cơm, tôm khô và các loại thịt đỏ

Thực phẩm lên men và chế biến

Quá trình lên men giúp giải phóng glutamate tự do, làm tăng độ đậm đà của món ăn. Các thực phẩm tiêu biểu bao gồm:

• Nước tương, miso, natto, phô mai lâu năm (như parmesan)
• Kim chi, dưa muối và các loại thực phẩm ủ chua tự nhiên

Gia vị và chất tăng vị

Người tiêu dùng hiện đại ngày càng ưu tiên các loại gia vị có nguồn gốc thực vật, vừa đảm bảo độ đậm đà tự nhiên, vừa an toàn cho sức khỏe. Trong đó, hạt nêm rau củ là lựa chọn phổ biến nhờ được chiết xuất từ những nguyên liệu giàu glutamate tự nhiên như củ cải trắng, cà rốt, nấm,… 

Sản phẩm mang lại vị ngọt thanh, hậu vị umami rõ rệt mà không cần dùng phụ gia hóa học. Đây là giải pháp nêm nếm lý tưởng cho các món canh, súp, cháo, món chay hoặc ăn dặm.

Umami là yếu tố quan trọng tạo nên vị ngon tự nhiên và đậm đà cho món ăn. Qua việc lựa chọn thực phẩm và gia vị phù hợp, đặc biệt là từ rau củ, bạn có thể dễ dàng bổ sung vị umami vào bữa ăn hằng ngày để tăng hương vị và chất lượng món ăn. Hy vọng bài viết đã giúp bạn có cái nhìn rõ hơn về vị ngon đặc biệt này, và biết cách tận dụng umami để món ăn thêm hấp dẫn, giàu hương vị và tốt cho sức khỏe.